Ákvæði um náttúru Íslands og umhverfi samþykkt
01.07.2011 15:49
Stjórnlagaráð samþykkti þrjár tillögur A-nefndar inn í áfangaskjal um náttúru Íslands og umhverfi á 15. ráðsfundi. Bætt hefur verið við nokkrar tillögur frá því þær voru fyrst kynntar og er til að mynda hnykkt á rétti almennings til að njóta náttúrunnar.
Í tillögunum er kveðið á um að auðlindir í náttúru Íslands, sem ekki eru í einkaeigu, skuli vera sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar. Enginn geti fengið þær eða réttindi tengd þeim til eignar eða varanlegra afnota. Stjórnvöld beri, ásamt þeim sem nýta auðlindirnar, ábyrgð á vernd þeirra. Við nýtingu auðlindanna skuli hafa sjálfbærni að leiðarljósi. Stjórnvöld geti á grundvelli laga veitt leyfi til afnota eða hagnýtingar þeirra, gegn fullu gjaldi og til tiltekins hóflegs tíma í senn. Slík leyfi leiði aldrei til eignarréttar eða óafturkallanlegs forræðis yfir auðlindunum. Í tillögunum er kveðið á um að náttúra Íslands sé friðhelg og hverjum og einum beri að virða hana. Öllum skuli tryggður réttur á heilnæmu umhverfi, fersku vatni, ómenguðu andrúmslofti og óspilltri náttúru. Í því felist að fjölbreytni lífs og lands sé viðhaldið og náttúruminjar, ósnortin víðerni, gróður og jarðvegur njóti verndar. Nýtingu á náttúrugæðum skuli haga þannig að þau skerðist ekki til langframa og réttur náttúrunnar og komandi kynslóða sé virtur. Með lögum skuli tryggja rétt almennings til að fara um landið. Þá er kveðið á um að stjórnvöldum beri að upplýsa almenning um ástand umhverfis og áhrif framkvæmda á það. Í samræmi við Árósasamninginn er jafnframt lagt til að tryggja skuli almenningi aðgang að undirbúningi ákvarðana sem hafa áhrif á umhverfi og náttúru og aðild að málum þeim tengdum.