Stjórnlagaráð

Ágæta Stjórnlagaráð.

Í drögum að frumvarpi til nýrrar stjórnarskrár er fjallað um náttúruauðlindir og um náttúruna sjálfa. Þar kemur fram að náttúruauðlindir Íslands séu sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar og að náttúra Íslands sé friðhelg. Þá kemur fram að löggjafarvald og framkvæmdarvald eigi að vernda auðlindirnar, og að öllum skuli með lögum tryggður réttur á heilnæmu umhverfi , fersku vatni og óspilltri náttúru til lands, lofts og sjávar þar sem líffræðilegri fjölbreytni verði viðhaldið.

Mér sýnist Stjórnlagaráð leggja traust sitt á að löggjafinn muni setja góð og skynsamleg lög um náttúruauðlindir og náttúruna að öðru leyti. Þá muni framkvæmdarvaldið sinna af kostgæfni því hlutverki sínu að framfylgja hinum skynsamlegu lögum sem gilda um þessi mál.

Ég legg til að Stjórnlagaráð íhugi hvort ekki sé rétt að nýta einnig athyglisgáfu almennings og áhuga hans á náttúru og umhverfi í þessu skyni. Almenningur sem hefur áhuga á að nýta sér náttúru landsins til útivistar hefur gjarna mikinn áhuga á aðstæðum á viðkomandi stöðum. Fólk fer í ferðalög um landið, bæði gangandi og á farartækjum. Yfir sumartímann ferðast Íslendingar víða um land sitt og á hverjum degi á þeim árstíma má búast við að sjá fjölmarga þeirra koma við á stöðum sem þekktir eru fyrir sakir fegurðar eða vegna sögunnar.

Starfsmenn ríkisins sem hafa það hlutverk að fylgja því eftir að farið sé að lögum um náttúruvernd hafa margir hverjir ágæta vinnuaðstöðu í Reykjavík og sumir hverjir víða annars staðar á landinu. Og þegar eitthvað fer úrskeiðis í umgengni manna við náttúruna frétta þessir ríkisstarfsmenn oft, eða að minnsta kosti stundum, af því og grípa þá til viðeigandi ráðstafana. Þá hafa aðrir ríkisstarfsmenn ýmsu hlutverki að gegna hvað varðar varðveislu menningararfs okkar.

Með því að kveða svo á í stjórnarskrá að um brot gegn lögum um þjóðareignir, um náttúruvernd og náttúruauðlindir eigi hver sá sök sem vill, þ.e. að allir landsmenn geti hver fyrir sig talist „eiga aðild" að stjórnsýslumáli um slík brot, mætti sennilega bæta mjög eftirlit með því að umgengni við slík verðmæti þjóðarinnar verði sem allra best.

Ég vil því leggja til við Stjórnlagaráð að það íhugi hvort ekki sé rétt að hafa ákvæði í því frumvarpi sem ráðið semur um að hver eigi sök sem vill í málum sem varða brot á slíkum lögum. Ugglaust þarf að afmarka nánar í lögum í hverju tilviki fyrir sig, að hvaða marki brot gegn lögunum séu þess eðlis að allir Íslendingar geti átt aðild að slíku máli.

Reykjavík, 14. júní 2011.
Þorbergur Þórsson