Stjórnlagaráð

Kosningar

Ágætu stjórnlagafulltrúar. Fyrsta skrefið að auknu lýðræði, þ.e. að þjóðin fái meiri áhrif á hverjir verði kosnir til Alþingis og í sveitarstjórnir, er afskaplega einfalt, það er að önnur málsgrein 82 gr. í lögum nr. 24 frá 16. maí 2000 um kosningar til Alþingis og sveitarstjórna verði sett í stjórnarskrá Íslands.

Í 82. gr. annarrar málsgreinar segir: Vilji kjósandi breyta nafnaröð á þeim lista sem hann kýs setur hann tölustafinn 1 fyrir framan það nafn er hann vill hafa efst, töluna 2 fyrir framan það nafn sem hann vill hafa annað í röðinni, töluna 3 fyrir framan það nafn sem hann vill hafa þriðja í röðinni o.s.frv., að svo miklu leyti sem hann vill breyta til.

Öll 82. greinin er þannig:
Kjósandi greiðir atkvæði á þann hátt að hann markar með ritblýi kross í ferning fyrir framan bókstaf þess lista á kjörseðlinum sem hann vill kjósa.
Vilji kjósandi breyta nafnaröð á þeim lista sem hann kýs setur hann tölustafinn 1 fyrir framan það nafn sem hann vill hafa efst, töluna 2 fyrir framan það nafn sem hann vill hafa annað í röðinni, töluna 3 fyrir framan það nafn sem hann vill hafa þriðja í röðinni o.s.frv., að svo miklu leyti sem hann vill breyta til.
Ef kjósandi vill hafna frambjóðanda á þeim lista sem hann kýs strikar hann yfir nafn hans.

Þar sem kosið er um lista, er þarna sagt á mjög auðskilinn hátt að kjósandi má raða nöfnum í töluröð eftir sínu höfði á þann lista sem hann kýs.

Í 52. gr. sömu laga er lýsing á kjörseðlinum og þar segir meðal annars: Fyrir framan bókstaf hvers lista, sem skal vera stór og greinilegur og standa fyrir miðjum listanum, skal vera ferningur. Niður undan bókstafnum skulu vera nöfn frambjóðenda í réttri röð ásmt stöðu eða starfsheiti og heimili ef nauðsyn þykir til auðkenningar. Þetta er innan sviga og verður að skoða sem lítils háttar ábendingu um uppröðun.

Í lögum um sveitarstjórnarkosningar frá 1996 er aðeins á einum stað minnst á röðun á framboðslista, það er í 32. gr. annarrar málsgreinar, sem er þannig:
Greina skal í auglýsingu bókstaf framboðslista og nöfn frambjóðenda á hverjum lista í réttri röð.
Þarna er aðeins talað um að nöfn skuli vera í réttri röð, ekkert hvers konar röð, stafrófsröð, aldursröð, töluröð eða einhverri annarri röð.

Samkvæmt mínum skilningi þarf engu að breyta í 82. gr., aðeins koma henna í stjórnarskrána og með því festa það lýðræðislega form í sessi að flokkarnir tilnefni menn á lista, sem kjósendur síðan raða á listann eftir sínu höfði eins og 82. greinin lýsir.

Ef af þessu yrði þá næðist fyrsti áfangi að persónukjöri og þar með auknu lýðræði hjá þjóðinni.